دانشگاه بلگراد بعنوان بزرگترین و مهمترین دانشگاه دولتی صربستان در سال 1863 میلادی تاسیس شد و در قالب 31 دانشکده، 11 انستیتو علمی، کتابخانه دانشگاهی و 8 مرکز پژوهشی  در بخش های “علوم اجتماعی- انسانی”، “علوم پزشکی”، “علوم طبیعی و ریاضی” و “علوم فنی و تکنولوژی” فعالیت دارد.

به گزارش پایگاه تحلیلی – خبری ایران بالکان (ایربا)، دانشگاه بلگراد به عنوان قدیمی ترین و بزرگترین دانشگاه صربستان با حدود 200 سال قدمت،  دارای 7400 شاغل (4300 استاد) و کادر علمی است، هر ساله بیش از 15000 دانشجو در دانشکده های این دانشگاه ثبت نام می کنند. همچنین قریب 90 هزار دانشجو در رشته های مقاطع مختلف مشغول به تحصیل هستند.

تاکنون بیش از 350 هزار لیسانسه، 23 هزار فوق لیسانس، 28 هزار متخصص و نزدیک به 14 هزار دکتر در رشته های مختلف از دانشگاه بلگراد فارغ تحصیل شده اند. تعداد معتنابهی مرکز درمانی، ورزشی، فرهنگی و تفریحی، 2 انجمن فرهنگی- هنری، چند رستوران و 11 خوابگاه دانشجویی در اختیار دانشجویان دانشگاه بلگراد قرار دارد.

1. مقطع لیسانس

دانشجو در مقطع لیسانس که دوره آن در صربستان 3 تا 4 سال طول می کشد باید مجموعا 180 تا 240 امتیاز کسب کند. به عبارت دیگر، دانشجو با گذراندن دوره سه ساله و کسب 180 امتیاز موفق به کسب عنوان کارشناسی بهمراه “درجه اول تحصیلات” – bachelor در رشته مربوطه می شود. دانشجویی که دوره چهار ساله با 240 امتیاز را با موفقیت پشت سر بگذراند موفق به دریافت عنوان “لیسانسیه” بهمراه “درجه اول تحصیلات” – bachelor with honours در رشته مربوطه می شود.

2. مقطع فوق لیسانس یا “ماستر”

تحصیلات در مقطع ماستر یک تا دو سال طول می کشد و فارغ التحصیل باید حداقل 60 تا 120 امتیاز در این دوره بدست آورد. دانشجوی فارغ التحصیل دوره ماستر موفق به دریافت عنوان “ماستر” بهمراه “درجه دوم تحصیلات لیسانسیه” در رشته مربوطه می گردد.

3. مقطع تخصصی

مقطع تخصصی حداقل یکسال طول می کشد و حداقل امتیاز کسب شده توسط دانشجو باید 60 امتیاز باشد. دانشجوی فارغ التحصیل این دوره موفق به دریافت عنوان “متخصص” بهمراه “درجه دوم تحصیلات” در رشته مربوطه می شود.

البته برنامه تحصیلی دوره های  لیسانس و فوق لیسانس (مقطع 1و2) در دانشکده علوم پزشکی بصورت پیوسته برگزار می شود و دانشجو مجموعا 360 امتیاز دریافت می کند. دانشجویی که مقاطع یادشده علوم پزشکی را با موفقیت پشت سر بگذراند عنوان “دکتر پزشکی” و “دکتر دندانپزشک” و عناوین مشایه را دریافت می کند.

تحصیلات حرفه ای پایه

مدت تحصیلات حرفه ای پایه در صربستان سه سال است و مجموع امتیاز اعطا شده در این دوره 180 امتیاز می باشد. دانشجویی که در این دوره فارغ التحصیل می شود موفق به کسب عنوان “درجه اول تحصیلات حرفه ای” رشته مربوطه خواهد شد.

تحصیلات حرفه ای تخصصی

تحصیلات حرفه ای تخصصی حداقل یکسال بطول می انجامد و در پایان 60 امتیاز به دانشجو اعطا می شود. دانشجوی فارغ التحصیل این دوره موفق به کسب عنوان حرفه ای “متخصص” بهمراه “درجه دوم تحصیلات حرفه ای” در رشته مربوطه تحصیلی می شود.

مقطع دکتری

تحصیلات در مقطع دکتری حداقل سه سال بطول می انجامد و دانشجو می بایست حداقل 180 امتیاز دریافت کند. دانشجویی که این دوره را با موفقیت بگذراند عنوان علمی “دکتر دانش” بهمراه “درجه سوم تحصیلات”- Ph. D., Dr. sci و یا همان Dr. juris را دریافت می کند.

پذیرش دانشجویان خارجی در مقطع دکتری

شرایط ثبت نام برای دانشجویان داخلی و خارجی در دانشگاههای صربستان در مقطع دکتری یکسان است تنها با این تفاوت که هزینه تحصیل برای دانشجویان خارجی بیشتر است.

دانشجوی خارجی برای ثبت نام در مقطع دکتری دارای شرایط یکسان همانند دانشجوی صرب می باشد. دانشجوی خارجی بهنگام ثبت نام باید لیسانس ارزشیابی شده بهمراه نمرات و امتیازهای مواد درسی قبول شده دوره پیش از دکتری را در اختیار دانشگاه بگذارد. او همچنین موظف است گواهی مبنی بر برخورداری از بیمه درمانی در سال تحصیلی و گواهی مبنی بر تسلط بر زبان صربی را در اختیار دانشگاه مربوطه در صربستان قرار دهد.

هزینه تحصیل در دانشکده های دانشگاه صربستان یکسان نیست و برای دانشجویان داخلی و خارجی تفاوت دارد. لازم به یادآوری است برنامه تحصیلی مقطع دکتری شامل مواد درسی اجباری و اختیاری می باشد. دانشجو باید مجموعا 180 امتیاز کسب کند.

تحصیلات چندرشته ای

تحصیلات مقطع بعداز لیسانس در بخش های علمی چندرشته ای و میان رشته ای از سال 1970 م. در دانشگاه بلگراد برگزار می شود. شورای دانشگاه بلگراد بنا به پیشنهاد دانشکده های پزشکی، علوم طبیعی و مهندسی برق اقدام به تاسیس “مرکز مطالعات چندرشته ای” نمود که کلیه تحصیلات مقطع فوق لیسانس در قالب مرکز یادشده تا تصویب قانون دانشگاه در سال 1990 م. برگزار می شد.

امروز مطالعات چندرشته ای (فوق لیسانس و دکتری) بصورت مستقیم برگزار می شود. دانشگاه بلگراد تا امروز  در برنامه چندرشته ای خود، 636 نفر در مقطع فوق لیسانس، 35 نفر  در مقطع دکتری را فارغ التحصیل کرده است. برنامه تدریس این مرکز توسط استادان و استادیاران دانشگاه بلگراد انجام می شود.

به رسمیت شناختن مدارک دانشگاهی کشورهای خارجی

تایید و به رسمیت شناختن مدارک صادر شده از مراکز عالی کشورهای خارجی بدین معناست که دارنده مدارک یادشده قانونا حق تحصیل در مراکز عالی صربستان را دارند.

روند به رسمیت شناختن مدارک یادشده شامل ارزشیابی برنامه تحصیلی کشور خارجی از سوی دانشگاه صربستان می شود. داوطلب درخواست کتبی مبنی بر تایید مدارک خود را تحویل دانشگاه بلگراد می دهد. تبعه خارجی داوطلب برای تحصیل یا ادامه تحصیل در یکی از دانشگاههای صربستان باید مدارک ذیل را  در اختیار دانشگاه مورد نظر خود قرار بدهد:

1.    فرم تکمیل شده درخواست (دو نسخه)

2.    سند پرداخت هزینه ارزشیابی

3.    کپی تاییدشده مدارک صادره از سوی مرکز عالی خارجی (دو نسخه)

4.    ترجمه مدارک صادره از سوی مرکز عالی کشور متبوعه به زبان صربی از سوی مترجم رسمی (دو نسخه)

5.    کپی تایید شده دیپلم و ریزنمرات دوره دبیرستان (دو نسخه)

6.    ترجمه اسناد قید شده در بند 5 به زبان صربی از سوی مترجم رسمی (دو نسخه)

7.    کپی تایید شده گواهی نهادهای ذیربط در باره افرادی که نام یا نام خانوادگی خود را تغییر داده اند (دو نسخه)

درصورتی که تبعه خارجی فارع التحصیل کشور متبوعه بوده و قصد اشتغال در صربستان را داشته باشد مراحل یادشده برای ارزشیابی مدارک صادره از مراکز عالی کشور خود از سوی دانشگاه صربستان را طی خواهد کرد، با این تفاوت که مدارک تحصیلی در این مورد شامل لیسانس، فوق لیسانس و دکتری می شود و دانشگاه صربستان نوع و سطح علمی آن را درچارچوب مقررات و مصوبات خود ارزشیابی می کند.

شرایط پذیرش در دانشگاه

دواطلب برای راهیابی به یکی از دانشکده های دانشگاه بلگراد باید دوره چهارساله دبیرستان را با موفقیت پشت سرگذاشته باشد و امتحان ورودی (تحصیل در مقطع لیسانس) یا تست ارزیابی معلومات رشته موردنظر (ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر) را با موفقیت بگذراند.

دانشجو پیش از شرکت در امتحان ورودی باید در یکی از آموزشگاههای رسمی آموزش زبان صربی ثبت نام کرده و گواهی انستیتوی زبان را دریافت نماید.

میزان موفقیت و معدل داوطلب در دوره دبیرستان و امتیاز کسب شده در امتحان ورودی مشترکا در پذیرش نامبرده تاثیر مستقیم دارد؛ زیرا براساس میزان موفقیت در امتحان ورودی فهرستی از داوطلبان تهیه می شود. همچنین، پذیرش و ثبت نام دانشجو برای ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر (فوق لیسانس و دکتری) از طریق کنکور و معدل نمرات مقطع لیسانس امکان پذیر است.

آمار رسمی پیرامون پذیرش دانشجویان خارجی

آمار رسمی ارایه شده از سوی دانشگاه بلگراد حکایت از پذیرش 1225  دانشجوی خارجی در دانشکده های مختلف بلگراد پایتخت صربستان طی چهار سال از 2007 م. تا 2010 م. دارد.

بنا به آخرین آمار رسمی، دانشکده های “زبان و ادبیات” با پذیرش 180، دانشکده “اقتصاد” با 158، دانشکده “علوم سیاسی” با 149 و دانشکده های “فلسفه” و “پزشکی” هر کدام 80 دانشجوی خارجی، به ترتیب مقام اول تا چهارم  را کسب کرده اند. هرچند باید خاطرنشان کرد دانشکده علوم سیاسی همواره به لحاظ قدمت و اعتبار منطقه ای و بین المللی از جایگاه نخست برای خارجیان برخوردار بوده و می باشد.

سیستم نمره دادن در دانشگاه

بنا به سیستم جدید آموزشی، موفقیت دانشجو در زمینه تسلط بر موضوع و ماده درسی از طریق میزان امتیاز کسب شده توسط استاد یا استادیار درس مربوطه مشخص می شود.

دانشجو با گذراندن مراحل پیش آزمون و موفقیت در امتحان می تواند حداکثر 100 امتیاز در هر ماده درسی دریافت کند. به عبارت بهتر، دانشجو براساس برنامه درسی می تواند حداقل 30 امتیاز و حداکثر 70 امتیاز در مراحل پیش آزمون هر ماده درسی کسب نماید.

موفقیت دانشجو در امتحان از نمره “5”(نشانه مردودی است) تا نمره “10”(بالاترین نمره قبولی) تعیین و مشخص می شود.

وزارت آموزش و پرورش صربستان

فعالیت این وزارتخانه بعنوان عضوی از هیات دولت درچارچوب مصوبات قانون سازمانهای دولتی از سوی پارلمان صربستان بررسی می شود. هزینه های وزارت آموزش و پرورش از بودجه جمهوری صربستان تامین می شود.

وزارت آموزش و پرورش براساس مواد 7-21 قانون سازمانهای دولتی فعالیت می کند.

این وزارت درچارچوب ماده های 12-21 قانون سازمانهای دولتی وظیفه نظارت بر کار مراکز آموزشی – علمی را برعهده دارد.

ساختار وزارت آموزش و پرورش

ساختار داخلی وزارت آموزش و پرورش صربستان عبارت است از:

?  پیش دبستانی و دبستانی

? آموزش متوسطه

? آموزش عالی

? توسعه آموزش و همکاری های آموزشی بین المللی

? سرمایه گزاری، استاندارد دانش آموزی و دانشجویی

? مالی

? اداره مدارس و بازرسی و نظارت بر کار آموزشی

دو واحد ویژه در وزارت نیز شامل دبیرخانه وزارت و دفتر وزیر است.

بخش توسعه آموزش و همکاری های آموزشی بین المللی

این بخش وزارتخانه در زمینه همکاری آموزشی و علمی با سایر کشورها در چارچوب اختیارات خود می تواند گامهای زیر را بردارد:

? شرکت در پژوهشهای کلی و تعیین و تایید سیاست عمومی آموزش و پرورش

? تدوین پیشنویس قانون و مقررات مربوط به کتب درسی و سایر منابع آموزشی

? تدوین مصوبات ویژه آموزش و پرورش در خارج از کشور

? تهیه و تدوین مقررات برای برقراری حقوق و مسئولیت آموزشی در همکاری بین المللی

? شرکت در توسعه آموزش و پرورش در چارچوب کنوانسیون بین المللی و سایر اسناد و تهیه گزارش در زمینه تحقق آن- بویژه در ارتباط با حقوق کودکان، برابری دختر و پسر، جایگاه اقلیت رومی و دیگر اقوام

? پیگیری و تکمیل آموزش به زبان اقلیتهای نژادی

گروه همکاری های آموزشی بین المللی

این گروه اختیارات بیشتری در زمینه بررسی راهها و برقراری ارتباط و همکاری آموزشی – علمی در سطح بین المللی دارد. اختیارات این گروه که مسئولیت آن با خانم “میلیتسا گولوبوویچ-تاسوسکا” است بطور خلاصه عیارت است از:

? عقد قراردادهای دو یا چند جانبه در زمینه توسعه آموزش

? همکاری و هماهنگی با بخشهای زیرمجموعه وزارت آموزش و پرورش که در حوزه همکاری آموزشی بین المللی فعالیت دارند.

? پیگیری تبادل کادر و بورسیه بین المللی برای دانش آموزان و دانشجویانی که خارج از حوزه اتحادیه اروپا هستند.

بخش آموزش عالی

فعالیت و همکاری بین المللی در حوزه آموزش و مسئولیت پیوستن به پدیده برسمیت شناختن طبقه بندی آموزش عالی در اتحادیه اروپا نیز در حوزه اختیارات “بخش آموزش عالی” وزارتخانه می باشد.

وزارت علوم و توسعه فن آوری صربستان

وزارت در زمینه های مختلف از جمله: سیستم، رشد و پیشبرد فعالیتهای علمی پژوهشی بمنظور توسعه علم و دانش، فن آوری و بازرگانی؛ توسعه و پیشبرد سیستم نوآوری و پژوهش در حوزه انرژی هسته ای، فعالیت می کند.

بخش همکاری علمی-فنآوری بین المللی

این بخش علاوه بر همکاری با سازمانها و آژانسهای سازمان ملل، و دانشمندان و متخصصان صرب مقیم خارج، اقدام به تهیه و تدوین یادداشت، تفاهمنامه، قرارداد، کنوانسیون و غیره در زمینه همکاری بین المللی در حوزه علم و دانش، همکاری دوجانبه علمی- فنآوری بین المللی و تهیه برنامه می کند.